Tijd voor Thuis

Tijd voor Thuis gaat de samenwerking aan met (kleine) gemeenten en zoekt naar preventieve en actiegerichte aanpakken met betrekking tot de preventie van dak- en thuisloosheid onder jongeren. In 2021 was Tijd voor Thuis actief in centrumgemeente Zwolle. In 2022 werkten we met gemeente Steenwijkerland en gemeente Hardenberg.

Hier proberen we ideeën uit, komen op bezoek, testen ze samen met jongeren met ervaring in de context van dak- en thuisloosheid en zoeken samen met de gemeente hoe deze oplossingen passen in het bestaande systeem. Het actief betrekken van jongeren en hun ervaringen bij het vormgeven van oplossingen is voor ons het allerbelangrijkst.

Naast lokale aanpakken, ziet Tijd voor Thuis dat er, met name in tijden van (door)decentralisatie, ook behoefte is aan regionale kennisuitwisseling tussen gemeenten. Tijd voor Thuis denkt ook mee in het opzetten of versterken van deze regionale connecties.

Tijd voor Thuis laat de stem van de jongeren horen en betrekt hen en hun omgeving actief bij het vormgeven van oplossingen in de preventie van dak- en thuisloosheid onder jongeren.

Onze aanpak

  • Interventies ontwikkelen voor jongeren zonder thuis, met beleidsmakers zonder tijd vraagt om een pragmatische aanpak. Daarom nemen wij de rol aan van verbinder en aanjager van lokale experimenten. In het ontwikkelen van zowel een aanpak als de interventies zijn wij de verbinder tussen beleid en jongeren, tussen tijd en thuis, tussen nu en morgen.

    Onze werkwijze is gestoeld op ontwerpend onderzoek, een gerichte manier om al ontwerpend meer te weten te komen over de behoeftes van de doelgroep. Deze werkwijze zetten wij ook in om verbinding te leggen tussen de jongeren, de beleidsmakers en lokale partners. We verenigen de verschillende perspectieven rondom een urgent, lokaal vraagstuk. We ontwerpen de interventies samen, zodat dat deze passen bij zowel de beleidsmakers als de jongeren. Hiermee werken we toe naar actiegericht werken en dragen bij aan het borgen van de oplossingen in de lokale beleidscontext.

  • Een verschuiving in beleid van problemen oplossen naar problemen voorkomen vraagt veel tijd. Daardoor klinkt het vaak groots en worden er grote beleidsstukken opgesteld, waardoor je zo jaren verder bent. Ondertussen zijn er nu jongeren in Overijssel zonder thuis. Daar willen wij wat aan doen.

    Ondanks dat we ons op NU richten, gebruiken we de NU-acties wel om op hoger niveau beleid te veranderen: die dynamiek is wat onze aanpak typeert. We zoeken de schurende balans op tussen interventies waar jongeren NU wat aan hebben versus lange termijn beleidsstukken. Nu betekent voor een beleidsmaker immers een langere termijn dan dat NU betekent voor de jongere.

  • De “formule” van Tijd voor Thuis zullen we gaandeweg verder ontwikkelen, aanscherpen en communiceren naar lokale netwerken. Op basis van commitment en concrete lokale vraagstukken bepalen we de volgorde van regiogemeenten. Na elk experiment reflecteren we op de aanpak en nemen de lessen daarvan mee in de opzet van het volgende experiment.

Onze speerpunten

1.

De ontwikkeling van een formule voor een Provinciale aanpak van preventieve middelen

2.

Het verkorten van de keten zodat jongeren bijvoorbeeld niet meer van gemeente naar gemeente hoeven voor opvang of andere voorzieningen

3.

Het aanjagen van regionale samenwerking en kennisdeling

4.

Regiogemeenten coachen om pragmatisch aan de slag te kunnen met de decentralisatie

5.

Preventieve interventies met een lokale kleur ontwikkelen die zo vroeg mogelijk ingezet kunnen worden

"Ik heb als beleidsmaker sociaal domein zeven thema’s in mijn portefeuille waarvan dakloosheid er één is. Daar heb je dan een half uur per week de tijd voor. Daarin kun je niks wezenlijks voor elkaar krijgen. Ik wil het heel graag doen, maar het is echt teveel."

— beleidsmaker sociaal domein

"Ik ben sowieso bij heel veel instanties geweest, ik heb jeugdzorg en detentie gehad. Ik heb nooit echt een vaste omgeving gehad, dus ik heb nooit echt kunnen wortelen."

— jongere die dakloos is geweest

Leren door te doen

Deze lessen neemt Tijd voor Thuis mee in een mogelijk vervolg in 2023!

  • Momenteel verkeert Nederland in een wooncrisis. Er zijn te weinig betaalbare woningen voor huidige inwoners van Nederland. Daarnaast neemt het aantal woningzoekende toe door toenemende (oorlogs)migratie. Het thema wonen wordt steeds urgenter en dakloosheid een zichtbaarder en schrijnender probleem. Daarmee neemt niet automatisch de de urgentie voor dakloosheid onder jongeren in kleine gemeente (zeker waar de aantallen hiervan soms op twee handen te tellen zijn) niet toe. Sterker nog, het verdwijnt van de agenda.

  • Veel mensen die we spreken zien geen ‘thuisloosheid’ vanwege het stereotype beeld van dakloosheid: mensen die onder een brug of op straat liggen. Thuisloosheid is minder evident. Dit kan gaan het ontbreken van een thuisbasis door het niet hebben van een (eigen) dak boven je hoofd of een fijne en velige plek.

  • Het blijft gissen hoeveel jongeren er ‘thuisloos’ zijn. Harde cijfers zijn er niet. Een groot aantal jongeren in deze situatie wil geen zorg ontvangen en zoekt dan zelf naar oplossingen. Denk aan: op de bank slapen bij vrienden, familie of bij informele gastgezinnen. Deze oplossingen bieden zich aan via (informele) mond tot mond reclame. Deze jongeren blijven echter onder de radar bij gemeenten.

  • Een belangrijke factor om actie gericht aan het werk te gaan is motivatie en eigenaarschap bij de betrokken partijen. In de subsidie aanvraag van Tijd voor Thuis 2022 was veel de speelruimte en mogelijkheid om onafhankelijkheid aan de slag te gaan. Hierdoor merkten we golven van draagkracht voor Tijd voor Thuis. In een doorstart van streven we ernaar om een vaste werkgroep op te zetten en een lokale ambassadeursgroep met zowel de ‘usual’ als de ‘unusual suspects’. Denk daarbij aan: beleidsmakers sociaal domein, ervaringsdeskundige jongeren, sociaal werkers, bewogen burgers en woningcoöperaties.

  • Jongeren betrekken binnen de kleine gemeentes blijkt extra complex. Er zijn relatief minder jongeren in beeld. Daarnaast moet er ook rekening gehouden worden met het feit dat deze jongeren er vaak niet aan toe zijn (ze hebben al genoeg aan hun hoofd) om mee te denken hoe we samen dingen beter kunnen maken. Het aanhaken bij bestaande netwerken, bijvoorbeeld van (in)formele hulpverleners blijkt daarbij belangrijk in het vinden van jongeren en het opbouwen van een vertrouwensband. Het gelijkwaardig samenwerken, waarin de doelgroep mede-ontwerper is, hebben we als zeer waardevol ondervonden en nemen we zeker mee in toekomst!

  • Binnen gemeentes en (zorg)organisaties zijn er veel wisselingen van posities. Hierdoor moet je in een samenwerkingsproces veel tijd investeren in het aanhaken en bijpraten van stakeholders en het opbouwen van vertrouwen en motivatie.

  • Afhankelijk van de politieke agenda staat het thema ‘dak- en thuisloosheid’ onder jongeren in meer of mindere mate op de (gemeentelijke) agenda. Dit kan vertragend of versnellend werken.

“Een thuis voor iedereen, en juist voor jongeren op weg naar zelfstandigheid, daar werken we als gemeenten en professionals dagelijks aan. Afdeling Buitengewone Zaken bracht met Tijd voor Thuis een vernieuwende kijk op dit complexe vraagstuk op het snijvlak van wonen en zorg. Dit doen zij door de jongeren zelf niet alleen een stem te geven, maar echt samen met hen creatieve oplossingen te ontwerpen die lokaal werken. Dit heeft een aantal praktische en creatieve tools opgeleverd die gelijk toepasbaar zijn in onze eigen gemeenten.”

— beleidsmedewerkers gemeente Steenwijkerland en Hardenberg